Cả nước chỉ có 19,3% cụm công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải: Số cụm công nghiệp có biện pháp bảo vệ môi trường, công trình xử lý chất thải chỉ chiếm số lượng nhỏ. Cụ thể, đến hết năm 2020, cả nước mới chỉ có 141 cụm công nghiệp (chiếm 19,3% so với các cụm công nghiệp đã hoạt động) có hệ thống xử lý nước thải tập trung đi vào hoạt động.

Cả nước chỉ có 19,3% cụm công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải

Theo số liệu của Cục Công Thương địa phương (Bộ Công Thương) tổng hợp từ Sở Công Thương các tỉnh, thành phố trong cả nước, tính đến hết năm 2020 cả nước đã thành lập 968 cụm công nghiệp với tổng diện tích trên 30.912 ha. Trong đó, có 730 cụm công nghiệp với tổng diện tích khoảng 22.336,3 ha đi vào hoạt động, thu hút gần 12.000 dự án đầu tư sản xuất kinh doanh, tỷ lệ lấp đầy bình quân 65%, tạo việc làm cho khoảng 600.000 lao động.

Tuy nhiên, hiện nay, việc đầu tư hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp tại các địa phương, đặc biệt hạ tầng bảo vệ môi trường còn nhiều khó khăn. Công tác thu gom, xử lý nước thải, chất thải rắn tại nhiều cụm công nghiệp chưa đúng quy định pháp luật môi trường. Số lượng cụm công nghiệp đi vào hoạt động lên tới 730 cụm công nghiệp với tổng diện tích 22.336 ha, trong đó có 9.363 cơ sở đang hoạt động trong cụm.

Số cụm công nghiệp có biện pháp bảo vệ môi trường, công trình xử lý chất thải chỉ chiếm số lượng nhỏ. Cụ thể, đến hết năm 2020, cả nước mới chỉ có 141 cụm công nghiệp (chiếm 19,3% so với các cụm công nghiệp đã hoạt động) có hệ thống xử lý nước thải tập trung đi vào hoạt động.

Việc thiếu trang thiết bị quan trắc để kết nối, truyền dữ liệu tự động đến cơ quan quản lý môi trường cũng là vấn đề gây khó khăn cho cơ quan quản lý môi trường ở nhiều địa phương. Đa số các cụm công nghiệp còn lại chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung (chủ yếu những cụm công nghiệp hình thành trước Quyết định 105/2009/QĐ-TTg). Tại các cụm công nghiệp này, các doanh nghiệp thứ cấp tự xử lý nước thải hoặc thải trực tiếp ra môi trường nên không đạt hiệu quả hoặc chưa đáp ứng Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải.

Qua theo dõi, Cục Công Thương địa phương cho rằng, các địa phương đã nhận thức rõ vấn đề này, nhưng do ngân sách địa phương hạn chế nên chưa xử lý dứt điểm những tồn tại. Hệ thống văn bản pháp luật về bảo vệ môi trường khá đầy đủ, nhưng công tác bảo vệ môi trường tại đa số các cụm công nghiệp trên toàn quốc vẫn chưa đạt hiệu quả.

Nguyên nhân chủ yếu do tình trạng phát triển cụm công nghiệp thiếu quy hoạch đồng bộ, nôn nóng. Việc đầu tư hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp tại các địa phương, đặc biệt hạ tầng bảo vệ môi trường còn nhiều khó khăn.

Ý thức chấp hành các quy định pháp luật bảo vệ môi trường đối với cụm công nghiệp của chủ đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp và các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất tại đa số các cụm công nghiệp chưa cao.

CHẾ TÀI XỬ PHẠT CHƯA ĐỦ SỨC RĂN ĐE

Cũng phải nói thêm, dù bộ máy quản lý cụm công nghiệp từ cấp Trung ương đến địa phương quy định đầy đủ, song công tác quản lý môi trường đối với cụm công nghiệp đôi khi chưa rõ. Việc thanh tra, kiểm tra công tác quản lý môi trường tại các cụm công nghiệp chưa thường xuyên, chế tài xử phạt còn thấp, chưa đủ sức răn đe tới các chủ đầu tư, doanh nghiệp.

Để vấn đề bảo vệ môi trường trong các cụm công nghiệp đi vào khuôn khổ, Bộ Công Thương cho biết, sẽ rà soát, bổ sung, hoàn thiện quy chế phối hợp giữa các sở, ngành, chính quyền địa phương các cấp trong việc quản lý, phát triển cụm công nghiệp, quản lý môi trường và công tác thanh tra, kiểm tra đối với các cụm công nghiệp.

Đồng thời, chỉ đạo, tập trung nguồn lực đầu tư hoàn thiện hạ tầng bảo vệ môi trường cụm công nghiệp. Thời gian tới, Bộ Công Thương kiên quyết không tiếp nhận thêm các dự án đầu tư vào cụm công nghiệp trong trường hợp chưa hoàn thành xây dựng, đưa vào vận hành thường xuyên các công trình kết cấu hạ tầng kỹ thuật chung của cụm công nghiệp theo quy hoạch chi tiết xây dựng được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Hơn nữa, việc tiếp nhận các dự án đầu tư vào cụm công nghiệp cần đảm bảo thống nhất quy hoạch sử dụng đất và phân khu chức năng theo báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt nhằm đảm bảo tính pháp lý và khoa học.

Các bộ ngành liên quan cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp. Tiến tới xây dựng văn bản quy phạm pháp luật riêng, phù hợp với cụm công nghiệp và sát thực tế. Đồng thời, ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với cụm công nghiệp làm cơ sở pháp lý để quản lý môi trường và kiểm soát ô nhiễm môi trường cụm công nghiệp.

Ý thức của doanh nghiệp vô cùng quan trọng, vì vậy, theo Cục Công nghiệp địa phương, cần đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp. Ngoài ra, nghiêm túc thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường đối với các cụm công nghiệp ở các địa phương. Xử lý triệt để các vi phạm về công tác bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp.